İlköğretimde rehberlik hizmetleri

İLKÖĞRETİMDE REHBERLİK HİZMETLERİ

 

            İlköğretimin temel amaç ve ilkeleriyle bu dönem çocuklarının gelişim özelliklerini dikkate alarak onların gelişim görevlerini başarmalarına,sağlıklı ve uyumlu bireyler çocukluktan gençliğe geçmelerini kolaylaştırmaya çalışır.

 

İLKÖĞRETİMİN ÖNEMİ VE İŞLEVİ

 

            İlköğretim çok çeşitli ve farklı nitelikleriyle hetetorojen bir yapı gösteren toplumumuzdaki bireylerin ulusal amaçlar doğrultusunda bütünleşmesini sağlar.

            Bu amaçların gerçekleştirilmesi için ilköğretim sürecinde çocuğun aşağıdaki yönlerden gelişmesi gerçekleştirilmelidir.

·         Temel beceriler olarak kabul edilen okuma,yazma,konuşma ve hesaplaşma alanında yeterlik kazandırılması,

·         Çocukların gittikçe genişleyen bir çevre içinde sosyalleştirilmesi,bu kapsamda onların sosyal bir varlık olarak bulundukları kültürün kendilerinden beklediği rolleri,etkileşim biçimlerini,temel alışkanlık ve tutumları öğrenip geliştirmeleri.

·         Çocuğun biyo-psikososyal bir varlık olarak gelişen kendisini ve çevresini gerçekçi bir gözle ve değişim halinde algılayıp tanıyabilmesi,

·         Çocuğun,gelişimin her alanında,tüm yönleriyle büyüyüp gelişmesinin normal bir seyir izlemesinin sağlanması.

 

İLKÖĞRETİMDE

 

            -Çocuğun kişilik gelişimi açısından kritik bir öneme sahiptir.Araştırma bulguları özgüvenin gelişimi,kendini kabul,benlik tasarımı,içsel denetimin gelişmesi gibi  boyutlar açısından bu dönemin en iyi şekilde yaşanmasının gereğini ortaya koymaktadır.

-          Çocuğun ev ortamından çıkarak,yeni bir sosyal ortama okul ortamına girmesi onun kendini “toplumsal bir varlık” olarak kabul etmesini sağlar. Bu ortamın;

      * İnsancıl  *Demokratik  *Sağlıklı olması gerekir.

-          Çocuğa zamanı iyi kullanma,planlama,verimli ders çalışma gibi alışkanlıklar bireyin sonraki eğitim kademelerindeki başarı düzeyini önemli ölçüde etkileyecektir.

·         Bu dönemde sağlanacak mesleki rehberlik hizmetleri,çocuğun mesleki gelişim görevlerini başarması ve böylece ileride başarılı  bir meslek elemanı olmasının temel taşlarını oluşturma açısından son derece önemlidir.

- Sekiz yıllık temel eğitim “yönlendirme” ekseni üzerine oturtulmuştur.Bu yönlendirmenin yapılabilmesi,öğrencilerin kendilerini tanımaları, olanak ve koşullar konusunda bilgi edinmeleri ve ihtiyaç duydukları danışma yardımını almalarıyla mümkündür.

- İlköğretimde çocuklara,bireysel farklılıklara duyarlı uygun gelişim ortamlarının sağlanabilmesi için,rehberlik hizmetlerine gereksinim vardır.

 

İLKÖĞRETİM REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ

 

·         ilköğretim dönemi,çocuğun öğretmenini model alma,ondan etkilenme açısından kritik bir öneme sahiptir.Bu amaçla;öğretmenin öğrencisiyle;sıcak ve etkili iletişim kurması gerekir.

·         İlköğretim düzeyinde verilecek rehberlik hizmetleri,sorunlu öğrenciye yardım,krize müdahale ya da problem durumlarına çözüm bulmak şeklinde düşünülen klasik rehberlik yaklaşımları yerine,gelişimsel rehberlik yaklaşımına dayanmalıdır.

 

GELİŞİMSEL REHBERLİĞİN FELSEFİ TEMELLERİ

 

·         Çocuklar dahil,tüm bireyler cinsiyeti,yaşı,ırkı,yeteneği ya da toplumsal statüsü ne olursa olsun değerli birer varlıktır. Her birey eşittir.

Herkes kendi kapasitesi ölçüsünde gelişme hakkına sahiptir.

Rehberlik hizmetleri tüm çocuklara gerekli yardımları sağlamayı amaçlamalıdır.

·         İlköğretimde rehberlik etkinliklerinin işlevi,çocukların gelişimini desteklemek ve kolaylaştırmaktır.

·         Okulda rehberlik uzmanı ya da okul danışmanı varsa,okuldaki tüm personel,özellikle de sınıf öğretmenleriyle,yönetici ve velilerle işbirliği içinde çalışmalıdır.

·         Gelişimsel rehberlik anlayışı ilköğretim düzeyindeki çocuğun potansiyel güçlerini ortaya çıkarmaya önem verir.

·         İlköğretim düzeyindeki öğrencilere verilecek rehberlik hizmetlerini gelişim döneminin özellikleri ve farlılıklarından dolayı ergenlere ve yetişkinlere verilecek hizmetlerden farlı ve daha karmaşıktır.

·         Rehberlik hizmetlerini yürütmede sınıf öğretmenleri anahtar konumundadır.

·         İlköğretimdeki gelişimsel rehberlik hizmetleri,okuldaki eğitim öğretim hizmetlerinin tamamlayıcı ve bütünleyici bir parçasıdır.

·         Gelişimsel rehberlik programının hedefleri,okulun felsefesi,misyonu,rehberliğin ilkeleri ve öğrenci ihtiyaçları üzerine temellendirilmelidir.Bu nedenle ihtiyaçlar okuldan okula farklılık gösterebilir.

 

 

İLKÖĞRETİMDE REHBERLİĞİN AMAÇLARI

 

            * Öğrencinin sağlıklı ve uyumlu bir biçimde gelişimini sürdürerek kendini gerçekleştirmesine yardım etmek.

* İlköğretimde rehberliğin bir diğer amacı çocuğun sağlıklı bir kişilik kazanmasına çalışmaktır.

·         İş ve mesleklere ilişkin olumlu tutumlar ve değerler geliştirmek.

·         Mesleki seçenekleri incelemek.

·         Eğitsel ve mesleki kararlar arasındaki ilişkileri görmek.

·         Kendine uygun kararlar almak,planlar yapmaktır.

 

İnsanların İhtiyaçları (Temel İhtiyaçlar)

            Temel ihtiyaçlar: Yaşamın her döneminde geçerli olan ve sürekli doyurulması gereken ihtiyaçlardır.

 

 

 

Estetik Yaratıcılık

 

 

Bilme,Anlama

 

Kendini Gerçekleştirme

 

Statü Saygınlık

 

Gruba Ait Olma,Sevme-Sevilme

 

Güvenlikte Olma

 

                                                    Fizyolojik-Bedensel İhtiyaçlar                 

 

*Maslow’un İhtiyaçlar Piramidi.

 

·         Fiziksel İhtiyaçlar: Yaşamı sürdürmek için gerekli olan hava,su,besin,etkinlikte bulunma,uyku vb.

·         Güvenlik İhtiyacı: Kendini güven içinde hissetme,tehlikelerden korunma vb.

·         Sosyal İhtiyaçlar : Sevme,ait olma,bağlılık,kimlik duygusu kazanma,benimsenme vb.

·         Saygınlık İhtiyacı : Başarı,tanınma,özsaygı,kendine değer verme,statü sahibi olma vb.

·         Kendini Gerçekleştirme : Kişinin tüm potansiyelini kullanabilmesi,kendini yaratıcı ve üretken biçimde ortaya koyabilme.

 

Okulöncesi Dönem Çocuklarının Gelişim Görevleri(5-6 yaş)

 

     Bu yaşlardaki çocukların aşağıdaki becerilerle davranışları başarmaları beklenir:

·         Olgunlaşmaya bağlı olarak dil ve ifade yeteneğini geliştirme.

·         Yemek yeme,kendi başına giyinebilme,temizlik gibi “özbakım becerilerini” geliştirme...

·         El göz koordinasyonunu sağlama,

·         Cinsel farklılıkları öğrenme ve cinsel kimliğini kazanmaya başlama,

·         Büyük ölçüde anne ve babalarını model alarak; yaşıtları,kardeşleri,ebeveyn ve öğretmenleriyle ilişki kurmayı öğrenme,onlara yönelik duygularının farkında olmaya başlama...

·         Sevilmeyi.sevmeyi ve sevgiyi paylaşma ve ifade etme yollarını öğrenme...

·         Yanlış ve doğruya ilişkin toplumsal kuralları ve toplumsal rölleri öğrenmeye başlama...

İlköğretim I. Döneminde Çocukların Gelişim Dönemleri

 

·         Büyük ve küçük kaslarını kullanmayı öğrenmek,

·         Çeşitli oyunlar ve devinsel aktivitelerde beceri kazanmak,

·         Kurumsal kuralları öğrenerek yaşamayı öğrenmek,

·         Sosyal gelişimine bağlı olarak yaşıtlarıyla iyi geçinmeyi öğrenerek kişiler arası ilişkilerini zenginleştirmek,

·         Anne baba dışındaki başka yetişkinlerle ilişki kurabilmek,

·         Bedenini kendine özgü nitelikleriyle tanıma ve kabul etme,

·         Kendi cinsiyle özdeşleşebilmek, kendi cinsine uygun rolleri benimsemek,

·         Yaşamında,kendisi için önemli olan yetişkinleri büyük ölçüde model alarak,toplumsal ve mesleki roller benimsemek.

 

 

“HAYAT BİR YARDIMLAŞMADIR”

 

 

·         İlköğretimde hedeflenen okuma,yazma ve aritmetik alanında temel beceriler kazanmak,

·         Zaman kavramını öğrenmek ve somuttan soyuta uslanlama (akıl yürütme) gücünü kazanmak,

·         Kendi kararlarını almak,davranışlarının sorumluluğunu üstlenmek ve kişisel bağımsızlığını kazanmaya başlamak,

·         Vicdan ve değerler sistemini geliştirmek.

 

I.Kademe Çocuklarının Özellikleri

 

·         Büyüme,gelişme ve  değişim halindedir.

·         Farklı alanlarda,birbirini etkileyen bütünleştirici yaşantılar içindedirler.

·         Kendilerini sözel olarak ifade etme yetenekleri nispeten sınırlıdır.

·         Olayları tam olarak muhakeme gücü tam olarak gelişmemiştir.

·         Herhangi bir aktivite için dikkatleri kısa sürelidir.

·         Heyecan ve istekleri kolayca harekete geçirilebilir.

·         Karar ve amaçlarını hemen gerçekleştirmek isterler,henüz uzun dönemli planlar yapma durumunda değillerdir.

·         Duygularını (az çok ) açık olarak gösterirler.

 

İlköğretim II Döneminde Çocukların Gelişim Görevleri

 

·         Sosyal davranışların gelişmeye devam etmesine bağlı olarak her iki cinsteki yaşıtları ile yeni ve daha olgun ilişkiler kurmayı başarmak.

·         Akranlarca önem verilen etkinliklerde beceri kazanmak.

·         Bedene iyi bakım alışkanlıklarını kazanmak ve bedensel fonksiyonlarına karşı sağlıklı bir tutum geliştirmek.

·         Cinsel ilişkilerini gizli tutmayı ve denetlemeyi öğrenmek.

·         Toplumdaki cinsel kimlik rollerine uygun olarak “kadın ya da erkek” sosyal rolünü benimsemek.

·         Kendi değerler sistemi içinde “doğru-yanlış” kavramlarını geliştirme ve kendine özgü bir değerler sistemi geliştirmek.

·         Soyut düşünebilme yeteneğini geliştirmek,genel ilkeleri soyut durumlara uyarlayabilmek.

·         Gelecekteki yaşamına yönelik düşünmek,bir mesleğe yönelip hazırlanmaya başlamak.

·         Fiziksel ve sosyal çevreye çeşitli biçimlerde uyum yollarını öğrenmek.

·         Dilin yazılı sembollerini kullanmada beceri kazanmak.

·          Arkadaşlık,evlilik,aile kurma gibi sosyal görevler üzerine düşünmek ve hazırlamaya başlamak.

·         Akran gruplarının standartlarını benimsemek,kendi cinsinden olan yaşıtlarıyla özdeşleşmek.

 

 

 

                           

Kişisel-Sosyal Gelişim

                                                           Eğitsel Gelişim                      Mesleki Gelişim                                                                                        

                 

·         Kendini tanıma ve        kabul etme ·         Başkalarını tanıma         Ve kabul etme ·         Ailenin değerinin anlama ve kabul etme ·         Toplum olgusunu anlama ve kabul etme ·         Karar verme,hedef belirleme plan yapma yürütme ·         Kendini tehlikelerden koruma ve kişisel güvenliği sağlama ·         Sosyal beceriler kazanma

·         Öğrenme ile ilgili olumlu tutumlar benimseme ·         Kişisel nitelikleri ile okul etkinlikleri arasındaki ilişkileri keşfetme ·         Öğrenmeyi kolaylaştırıcı beceriler kazanma ·         Karar verme,hedef belirleme,plan yapma ve yürütme ·         Okul-Aile-Toplum arasındaki ilişkileri kavrama ·         Yaşam boyu öğrenmenin gereğini kavrama

·         İş yaşamı ve çalışmaya ilişkin olumlu tutumlar geliştirme ·         Kişisel nitelikleri ile meslekler arasındaki ilişkileri anlamaya başlama ·         Meslekleri keşfetme ve iş yaşamını tanıma ·         Boş zaman etkinlikleri ile ilgili olumlu alışkanlıklar kazanma ·         Birlikte iş yapma/iş birliği ·         Toplum yaşamında çalışmanın önem ve gereğinin farkına varma.